https://museumtijdschrift.nl/chinees-borduren-op-het-hoogste-niveau/
Kleurig en uitbundig is het handwerk van de Miao en de Dong. Museum Rijswijk toont kostuums en sieraden van deze eigenzinnige Chinese volkeren.
Zaaloverzicht met Miao-jasje met batik- en borduurwerk, foto: Wil Kouwer.
Ook wie geen snars om naaldkunst geeft, valt voor de fabuleus geborduurde jakken en hoofddeksels van de Miao en Dong, twee grote etnische minderheden in het zuidwesten van China. Hun kleurige volkskunst was nooit eerder in een Nederlands textiel- of volkenkundig museum te zien. Museum Rijswijk heeft nu de primeur en toont met ‘Betoverend China’ een selectie uit de collectie van Chinareiziger Mieke Gorter.
Waarom de negen miljoen Miao en drie miljoen Dong in de bergachtige, straatarme provincie Guizhou alleen borduren en zilversmeden en verder geen enkel andere ambachtskunst maken? Tja. In ieder geval zou de liefde voor juist deze arbeidsintensieve handarbeid komen door de voortdurende regen en de moeilijke bereikbaarheid van het gebied. Die geïsoleerde positie, ver van het nog steeds door Han-Chinezen bepaalde machtscentrum in Beijing, versterkte eeuwenlang de eigenzinnigheid van het zuidwesten. Vroeger duurde het decennia voordat een bericht over een nieuwe keizer en zijn verordeningen hun uithoek bereikte.
Een Dong-vrouw kalandert een doek die eerst met indigo is geverfd, foto: Wu Zeng Ou.
Karmijnrood en babyroze
De Dong wonen in het laagland aan de rivieren en weven stoffen die ze indigoblauw verven. Door die flink met een houten hamer te meppen (kalanderen) wordt de stof flinterdun als een folie, zodat die goed te verwerken is tot jakken of babydraagzakken. De Miao gaan een stapje verder en versieren – vooral de rugzijde – van de jakken rijkelijk met decoraties. Hoofddeksels, kragen, jasjes, rokken, schorten worden geborduurd met abstracte of bloem- en diermotieven volgens eigen stijlwetten. Gemakshalve noemt de Chinese overheid elke subgroep binnen de Miao naar zijn specifieke kleedwijze, zoals lange plooirok of tinnen borduursel. Hierbij vlechten ze zwart zijde met een flinterdun metaaldraadje en borduren daarmee. Hoewel men met uitgeknipte standaardpatronen werkt, blijft er ruimte voor een persoonlijke toets. Soms zie je hoe patroontjes (per dag?) net iets anders geborduurd worden. De kleurcombinaties zijn in onze ogen nogal uitbundig: babyroze tegen indigoblauw-zwart, karmijnrood, oranje en lichtblauw-groen of een scala aan blauw-paarstinten. De gave van de Miao om sterke motieven – streepjes, bloemen, driehoekjes en vaak geplooid – als patchwork tegen elkaar aan te zetten inspireerde westerse modeontwerpers als Hussein Chalayan en John Galliano.
‘Long horn’ Miao, foto: Wu Zeng Ou.
Kolossale kapsels
Uitbundige, geometrische zilveren haarpinnen en halssieraden maken de uitdossing compleet. Het spectaculairst zijn de kolossale kapsels, waarvoor vrouwen een buffelhoorn over de breedte in hun haar vervlechten. Midden in de kleine tentoonstelling prijkt een visuele snoeptafel met prachtige hoedjes en petjes voor kinderen, die van kinderen prinsjes en prinsesjes maken. Hier gaan de borduursters werkelijk helemaal los met guitige draken, pluimen op metalen trildraadjes, kleppen, slimme vouwwijzen, zilverbeslag. Helaas tastte de vooruitgang het hoogwaardige textielambacht van de Miao aan. Borduren en tv-kijken kun je namelijk niet tegelijk. Verder haalde een snelweg het eigenzinnige zuidwesten uit zijn isolement en komen reislustige landgenoten hun kant op. De Miao maken nu souvenirkunst: schoudertasjes, machinaal geborduurde wandkleedjes, holle sieraden en klederdrachtpoppetjes.
‘Betoverend China’, t/m 27 januari in Museum Rijswijk, Rijswijk, MK geldig,www.museumrijswijk.nl